Update november 2025
Koppelverkoop komt overal voor: een lening met een verzekering, een betaalrekening met een aankoopbescherming, een vakantie met een annulatieverzekering. Handig, zolang je als klant keuze houdt en weet wat je koopt. In mei 2025 publiceerden de FSMA en de FOD Economie een gezamenlijke praktijkgids die precies uitlegt welke spelregels gelden als er een verzekering in het pakket zit. Deze blog zet de regels helder op een rij én verwerkt de recente wijzigingen voor hypotheken die gelden sinds 1 juni 2024. (Economie)
In één oogopslag
- Bundling (vrijwillig pakket) kan, tying (verplichte combinatie) meestal niet.
- Als er een verzekering in het pakket zit, gelden extra informatieplichten en een behoefteanalyse.
- Consumentenkrediet + verzekering: tying verboden, bundling kan met volledige keuzevrijheid.
- Hypotheek + verzekering: enkele verzekeringen mogen verplicht zijn als aangehecht contract; voor kortingen bij bundels gelden sinds 1 juni 2024 striktere voorwaarden.
- Los van alles: elk aanbod moet eerlijk en duidelijk zijn (geen misleiding of druk). (Economie)
1) Begrippen die je nodig hebt
Koppelverkoop is de overkoepelende term: een pakket met minstens één verzekering.
Bundling betekent dat de onderdelen ook los verkrijgbaar zijn.
Tying betekent dat je de onderdelen verplicht samen moet nemen.
Let op: de gebruikte termen verschillen per wet (Boek VI WER, Boek VII WER, Wet Verzekeringen), maar dit is de logica die de praktijkgids aanhoudt. (Economie)
2) Het juridische kader in het kort
- Lex specialis: als er een verzekering in het spel is, heeft art. 286 Wet Verzekeringen (IDD-omzetting) voorrang op het algemene verbod op het gezamenlijk aanbod uit Boek VI WER. De verzekeringsregels bepalen dus in welke scenario’s bundling of tying kan. (Economie)
- Altijd geldt de toets van oneerlijke handelspraktijken (Boek VI WER). Een bundel die misleidt of ongepaste druk zet, is verboden, ook al lijkt ze formeel te passen in een uitzonderingsregel. Het Hof van Justitie bevestigde dit onder meer in Wind Tre/Vodafone (vooraf geactiveerde betaalde diensten) en Compass Banca (extra informatie bij gelijktijdige aanbiedingen). (EUR-Lex)
3) Wat moet je vóór de verkoop vertellen?
Verkoop je een pakket met een verzekering, dan moet je vóór het afsluiten:
- Zeggen of de onderdelen ook afzonderlijk te koop zijn.
- Per onderdeel de kenmerken en, waar van toepassing, de kosten geven.
- Uitleggen hoe de combinatie de dekking/risico’s wijzigt ten opzichte van de onderdelen apart.
- Voor elke verzekering een behoefteanalyse doen (ook online, geen vooraf aangevinkte vakjes). (Economie)
Bij kredieten horen daar de vaste SECCI/ESIS-documenten bij. Als een verzekering verplicht is om het krediet te krijgen of om een korting te krijgen, moeten de kosten daarvan in het JKP. (Economie)
4) De belangrijkste scenario’s
A. Verzekering + niet-financieel product of dienst
Voorbeeld: smartphone + toestelverzekering, fiets + diefstalverzekering, reis + annulatieverzekering.
Regel: alleen bundling.
De klant moet het hoofdproduct zonder de verzekering kunnen kopen. Een verplichte annulatieverzekering bij een (pakket)reis kan dus niet; een optie mag wel. (Economie)
B. Betaalrekening + verzekering
Tying is niet toegestaan. Een betaalrekening moet afzonderlijk beschikbaar zijn. Bundling kan (bijvoorbeeld met een optionele aankoopbescherming), maar keuzevrijheid en duidelijke info zijn verplicht. Dit sluit aan bij de Payment Accounts Directive. (Economie)
C. Twee verzekeringen samen
Een verzekeraar mag pakketten aanbieden (bundling) en bijvoorbeeld een pakketkorting geven. Tying tussen twee losse verzekeringen kan onder Boek VI WER evenwel als een verboden gezamenlijk aanbod tellen, tenzij de producten één functioneel geheel vormen. Transparantie en een echte behoefteanalyse blijven nodig. (Economie)
D. Consumentenkrediet + verzekering
Tying is verboden: de kredietgever of -bemiddelaar mag je niet verplichten een andere overeenkomst te tekenen, ook niet bij een door hem aangeduide derde (art. VII.87, §1 WER). Bundling kan wél, met vrije keuze van verzekeraar en heldere informatie. Als de verzekering verplicht is voor het krediet of voor de korting, horen de kosten in het JKP. (Credit2Consumer)
E. Hypothecair krediet + verzekering
1) Aangehecht contract (toegestane tying)
Een beperkt lijstje verzekeringen mag de bank verplichten als kredietvoorwaarde:
- schuldsaldo/overlijden
- brandverzekering op het onderpand
- borgtochtverzekering
Voor zo’n aangehecht contract moet er een apart document zijn met vaste vermeldingen, en je behoudt de vrije keuze van verzekeraar: de bank moet een gelijkwaardige polis van jouw keuze aanvaarden. Niet naleven kan leiden tot opeisbaarheid van het krediet. (Economie)
2) Bundelkortingen bij hypotheken (sinds 1 juni 2024)
Korting op de debetrente mag, maar de wet legt extra waarborgen op:
- De korting per voorwaarde moet afzonderlijk in de kredietovereenkomst staan.
- Er mag geen bemiddelaar worden opgelegd.
- De bank moet de korting behouden als je na het eerste derde van de looptijd naar een andere dienstverlener overstapt (onder voorwaarden).
Deze regels volgen uit de wet van 5 november 2023 en gelden sinds 1 juni 2024. (Etaamb)
3) Krediet met wedersamenstelling van kapitaal (toegevoegd contract)
Bij deze formule bouw je via een verzekering of spaarproduct kapitaal op om het einde van de looptijd te financieren. Dit toegevoegd contract maakt deel uit van de kredietconstructie en wordt anders behandeld dan een gewone nevendienst. Transparantie en zorgvuldigheid blijven sleutelwoorden. (Economie)
5) Oneerlijke handelspraktijken: de vangnettoets
Zelfs als een bundel formeel mag, blijft de unfair practices-toets gelden. De praktijk mag niet misleidend zijn en er mag geen ongepaste druk zijn. Het Hof van Justitie onderstreepte dit in Wind Tre/Vodafone (verboden vooraf geactiveerde betaalde diensten) en Compass Banca (extra informatie kan nodig zijn als twee aanbiedingen tegelijk worden gepresenteerd). (EUR-Lex)
6) Wat verandert nog?
De nieuwe EU-Consumentenkredietrichtlijn (EU) 2023/2225 moet uiterlijk 20 november 2025 worden omgezet. De regels zijn van toepassing vanaf 20 november 2026. Reken op nog meer aandacht voor transparantie, kredietwaardigheid en digitale verkoop. (EUR-Lex)
7) Praktische checklists
Voor aanbieders
- Geef per component heldere info en, waar relevant, aparte prijzen.
- Documenteer de behoefteanalyse per verzekering.
- Zorg bij hypotheken voor het aangehecht-document, vrije keuze van verzekeraar en correcte toepassing van de bundelkorting-regels sinds 1 juni 2024.
- Laat het JKP kloppen wanneer een verzekering verplicht is voor het krediet of voor de korting. (Economie)
Voor consumenten
- Vraag altijd: kan ik dit ook zonder? en wat kost elk deel apart?
- Laat je niet wijsmaken dat een verzekering “moet”, tenzij het om een aangehecht contract bij een hypotheek gaat. Dan nog kies jij de verzekeraar.
- Vergelijk totaalpakketten: een rentevoordeel kan wegvallen tegen een hogere premie elders.
- Lees de SECCI/ESIS en bekijk het JKP mét en zonder verzekeringen. (Economie)
Bronnen en nuttige links
- Gezamenlijke praktijkgids FSMA/FOD over koppelverkoop met een verzekeringscomponent (23 mei 2025). (Economie)
- Wet 5 november 2023 (in werking 1 juni 2024) met de nieuwe regels voor bundelkortingen bij hypotheken (art. VII.147 WER). (Etaamb)
- Consumentenkrediet: artikel VII.87, §1 WER (verbod op opgelegde nevendiensten) en FOD-uitleg over JKP en keuzemogelijkheden. (Credit2Consumer)
- Betaalrekeningen: Payment Accounts Directive 2014/92/EU (richtsnoer voor afzonderlijke beschikbaarheid van niet-essentiële diensten). (EUR-Lex)
- Unfair practices: HvJ Wind Tre/Vodafone (13 september 2018) en Compass Banca (14 november 2024). (EUR-Lex)
- ESMA-richtsnoeren over cross-selling (MiFID II). (ESMA)
- EIOPA-waarschuwing over bancassurance en kredietbeschermingsverzekeringen (CPI). (eiopa.europa.eu)
- CCD II: Richtlijn (EU) 2023/2225 — omzetting uiterlijk 20 november 2025, toepassing vanaf 20 november 2026. (EUR-Lex)
Deze blog is zuiver informatief en vervangt geen professioneel juridisch advies.
Leave a Reply